4 Van het bestuur Wouter van Dijk
6 Inleiding en toelichting - van de redactie
9 De evacuatie naar Enkhuizen Hans Hopman
27 ‘Het leek wel op een schoolreisje’ - Persoonlijke herinneringen aan de evacuatie Hans Hopman Een deel van het artikel kunt u hier lezen
33 De kerken en het nationaal-socialisme Willem Ruizendaal
47 Opening van Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging
57 Het verzet tijdens de bezettingsjaren 
67 Oorlogsmonumenten in Bunschoten
73 Wie waren de oorlogsslachtoffers? Arie ter Beek en Hans Hopman
130 Colofon

Van het bestuur

Voor u ligt deze keer een wel heel bijzonder nummer van de ‘Bun Historiael’. Hij is deze keer veel dikker dan u gewend bent en hij is in zijn geheel gewijd aan één onderwerp. Bovendien is dit een huis-aan-huisnummer. Zoiets is met een ‘Bun Historiael’ nog nooit gebeurd. De aanleiding voor deze Special is de herdenking van de Bevrijding van Nederland 80 jaar geleden van de nazistische onderdrukking. Als Historische Vereniging staan wij natuurlijk graag stil bij dit soort momenten. Ook deze keer, en zoals wij dat in het verleden ook geregeld gedaan hebben.

Veertig jaar geleden – de Historische Vereniging bestond toen pas vijf jaar - is dat ook gebeurd, en wel in de vorm van het eerste grotere boekwerkdat over de gebeurtenissen in die tijd: ‘Bunschoten – bezet en bevrijd’. Dit boek beleefde tien jaar later een herdruk. Ondertussen zijn er in ‘Bun Historiael’ in de loop van de jaren meerdere artikelen verschenen over oorlog, bezetting en bevrijding in de gemeente Bunschoten. Het waren destijds vooral de eigen leden, die hiervan kennis hebben kunnen nemen.

Wij, bestuur en redactie, vonden het deze keer nodig om weer met een soort algemeen overzicht te komen, en wel voor u allen, alle inwoners van de gemeente Bunschoten. De lange tijdsduur sinds de Bevrijding was een reden. Maar ook het feit dat als gevolg daarvan vele gebeurtenissen, die in hun tijd diepe indruk hebben gemaakt, langzaam in het rijk van de vergetelheid zijn terecht gekomen. Bovendien, en dat is wellicht wel het belangrijkste: de huidige tijd, het jaar 2025, vraagt erom om ons nog eens goed te realiseren, wat de Bevrijding werkelijk heeft betekend en gebracht en wat de gevaren  waren waarvan wij destijds zijn bevrijd.

Wij leven in tijden waarin de democratische waarden, die wij toen terugkregen, meer dan ooit ter discussie en onder dreiging staan. Dreigingen van buitenaf, maar ook gevaren van binnenuit. Ik hoop dat wij ons daarvan terdege bewust zijn geworden, zeker in de afgelopen weken.

Wij hebben tachtig jaar in vrede geleefd. Die vrede heeft ons ongelooflijk grote welvaart gebracht. Nederland behoort tot één van de beste landen ter wereld. Ondanks allerlei haperingen leven wij nog steeds in een land met zeer goede sociale voorzieningen. Hier geboren te zijn staat gelijk aan het winnen van een lot uit de loterij. Wij zijn inmiddels zó aan dit tachtigjarig vredes-dividend gewend geraakt, dat velen dit de gewoonste zaak van de wereld zijn gaan vinden. Wij vergeten vaak om dankbaar te zijn. We zijn vergeten dat dit is gebaseerd op vrijheid van onderdrukking. Wij hebben sterk de neiging om er nu van te maken: vrijheid om te doen wat wij maar willen. Het hedendaagse levensgevoel van ‘brood en spelen’ dringt ons bovendien voortdurend in die richting.

Toch is er tegelijkertijd ontevredenheid en angst en ballen velen de vuist tegen de overheid en de democratie. Columnist René Cuperus noemde dit onlangs: ‘Opstand in het Paradijs’.

Op zijn eigen bescheiden manier wil de Historische Vereniging met dit themanummer een ander geluid laten horen, in de vorm van de stem van het verleden. Het verleden is een spiegel waarin we mogen kijken. Laten we daarin met een eerlijke blik onszelf in ogenschouw nemen, dankbaarheid waarnemen, maar ook moed willen verzamelen voor de toekomst. Want: “Wij zijn de tijden”. Wij zijn verantwoordelijk voor onze eigen tijd. Hebben wij de moed om in die spiegel te kijken, hebben wij de moed deze verantwoordelijkheid op ons te nemen, en ten koste van het eigen belang te kiezen voor het algemeen belang, omdat dat uiteindelijk toch goed, ja beter is voor ons allemaal?

Tachtig jaar Vrijheid is daarom een feest, een Herdenking waard! Het zou fijn zijn als u dit speciale nummer bewaart, zodat er een blijvende herinnering is aan deze oproep tot dankbaarheid en moed.

Wouter van Dijk
voorzitter

134 Kaalslag aan de Veenestraat Hans Hopman  Een deel van het artikel kunt u hier lezen